Şaşılık nedir? Nasıl tedavi edilir?

Şaşılık, her iki göz arasındaki paralelliğin bozulmasıdır. Şaşılıkta bir göz düz bakarken diğer göz yukarıya, aşağıya, içe veya dışa doğru bakar. Bazen her iki gözde de kayma görülebilir. Şaşılık geçici veya sürekli olabilir.

Şaşılık (strabismus) nedir ?

Şaşılık iki gözün farklı yerlere bakması, her iki göz ekseninin paralelliğinin bozulmasıdır. Bir göz karşıya bakarken diğer gözün tamamen farklı noktaya bakması durumudur.

Şaşılık nasıl ortaya çıkar ?

Göz hareketinin sağlayan 6 adet göz dışında olan kasların birinin veya bir kaçının görev yapamaması ve gözleri hareket ettiren diğer mekanizmaların bozulması sonucu ortaya çıkar.

Şaşılık nedenleri nedir ?

Nedeni tam bilinmemektedir. Bazı faktörler şaşılığa neden olabilir :

• Genetik
• Doğumsal beyin hasarları
• Mongolizm
• Beyin tümörleri
• Katarakt
• Göz travmaları
• Göz tümörleri

Daha büyük yaş gruplarında ortaya çıkan şaşılık durumlarında altta yatan bazı hastalıklar açısından değerlendirilme yapılmalıdır :

• Diyabet
• Tiroid hastalıkları
• Miyasteniagravis
• Santral sinir sistemi hastalıkları
• Zehirlenmeler
• Felçler
• Kalp ve damar hastalıkları

Şaşılık belirtileri nedir ?

• Gözlerin farklı yöne bakması
• Çift görme
• Bulanık görme
• Göz sulanması
• Göz ve baş ağrısı
• Değişik baş pozisyonları
• Okurken zorlukların olması

Şaşılık tipleri nelerdir ?

Şaşılık tipleri şunlardır; 

1. İçe şaşılık (ezotropya)
2. Dışa şaşılık (ekzotropya)
3. Yukarıya şaşılık (hipertropya)
4. Aşağı şaşılık (hipotropya)

Bunların haricinde özel şaşılık tipleri vardır :

1. Felce bağlı – nörolojik şaşılık
2. Felce bağlı olmayan şaşılık

Özel şaşılık nedir ?

Doğumsal olarak göz kaslarında veya kas sinirlerinde yapısal veya işlevsel bozukluk sonucu ortaya çıkan şaşılık durumudur. Göz tembelliğine yol açar. Çocuk her iki gözle görmeyi kazanmak için belirgin baş pozisyonuna neden olur.

Yalancı şaşılık nedir ?

Bebeklerde burun kökünün daha geniş olması ve göz kapağının iç tarafında deri kıvrımının olması nedeniyle gözler içe doğru dönük gibi durmaktadır. Çocuk yana doğru bakınca göz içeriye kayıyormuş gibi görüntü vermektedir. Yaş ilerledikçe bu durum kaybolur. Doktor tarafından yapılan ışık testinde kornea ışık yansımalarının simetrik olduğu görülür. Kapama testleri bakıldığında gözlerde herhangi bir hareketin olmadığı görülür. 

Şaşılık tanısı nasıl konulur ?

Hasta düz ve öne doğru bakarkenher iki gözün bir biriyle ilişkisi ve gözlerin farklı yönlere doğru hareketleri sırasında uyum olup olmadığı değerlendirilir.

Işık testi veya Hirschberg testi – hastanın gözüne 30 cm uzaklıktan fener tutulur. Hasta fenerdeki ışığa bakarken korneasındaki ışık yansıması değerlendirilir. Normalde simetrik ve her iki gözün pupillasının (göz bebeği) merkezinde olması gereken yansımalar, şaşılık zamanı pupillanın (göz bebeği) merkezinde olmaz. Bu yöntem kesin tanı koydurmaz.

Kapama testi –hasta bir noktaya bakarken bir göz kapatılır. Diğer gözdeki hareketler izlenir. Sağlıklı göz kapatıldığında açıkta kalan göz baktığı noktaya odaklanmak istediği için kayma hareketi görülür. Örneğin, dışa kayan göz ortaya gelmek için içe doğru hareket eder. Bu test her iki göz için dönüşümlü olarak yapılmaktadır. Test sayesinde çift taraflı şaşılıklar da tanımlanabilir.

Şaşılık nasıl tedavi edilir ?

Tedavide amaç gözlerin paralel konuma getirilmesi, binoküler görmenin sağlanması ve görmenin korunmasıdır.

Tedavi şeklini belirleyen parametreler :

• Şaşılığın başlangıç yaşı
• Şaşılığın tek veya her iki gözde olması durumu
• Şaşılığa ek olarak kırma kusurunun varlığı

Tedavi şekilleri :

• Göz egzersizleri veya ortoptik tedavi – göz kaslarının fizik tedavisidir. Görme yeteneğinin kuvvetlendirilmesi için uygulanan tedavi yöntemidir. Görme yeteneği gözlerin paralel durmasını ve günlük hayattaki faaliyetlerin normal yürümesini sağlar.
• Gözlük – şaşılıkta ilk olarak kırma kusurunun düzeltilmesi gerekmektedir. Birçok çocukluk döneminde görülen şaşılıklar kırma kusurunun düzeltilmesi sonrası düzelmektedir. Bunu için gözlüklerin kullanılması gerekmektedir. Bu hastalarda cerrahi tedavi uygulanmaz.
• Prizmatik camlar
• Göz dışındaki kaslara botoks enjeksiyonu–felce bağlı şaşılıklarda, ameliyat ile tam düzelme sağlanmamış hastalarda ve tiroit hastalığına gelişen şaşılıklarda tercih edilmektedir. Şaşılığın ortaya çıkmasından hemen sonra uygulanması iyi sonuç vermektedir.
• Cerrahi tedavi – göz egzersizleri ve gözlük ile tedavisi mümkün olmayan hastalarda tercih edilmektedir. Doğuştan olan şaşılıklarda cerrahi tedavi 6 ay – 12 ay aralığında uygulanmalı,     2 - 3 yaş civarında görülen şaşılıklarda gözlükler ile tedavisi başarılı olmayanlarda tercih edilmektedir. Ameliyatlar genel anestezi altında yapılmaktadır. Ameliyat sonrası gözler kapatılmamaktadır.

Şaşılık tedavisinin yaş sınırı var mı ?

Şaşılık tedavisi 7 yaşına kadar tamamlanmış olmalıdır.