Otizm Nedir? Belirtileri Nelerdir? Tedavisi Nasıldır?
Literatürde Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olarak bilinen kısa adıyla otizm dediğimiz rahatsızlık, bireyin beyin gelişimi esnasında başkalarını nasıl algıladığını ve bu kişiler ile nasıl sosyalleştiğini etkileyen, sosyal iletişim ve etkileşim sorunlarına neden olan bir durumdur.
Otizm, belirli sınırların dışına çıkamamak ve tekrarlayan davranışlar olarak tanınır. Çocukluk döneminin başında gelişim gösteren otizm, okul hayatında, iş hayatı ya da sosyal hayatta sorunların yaşanmasına sebep olur. Otizm belirtileri doğumdan sonraki ilk yıl içinde ortaya çıkar. Nadir vakalarda gözlemlenen durum ise çocukların ilk 1 yıl boyunca normal gelişim göstermeleri sonrasında 18 ile 24 ay arasında bir gerileme döneminden geçmeleridir.
Otizm Nedenleri Nelerdir?
Bugüne kadar yapılan araştırmalar çerçevesinde otizmin bilinen tek bir nedeni yoktur. Genetik ve çevresel faktörlerin etkilerinin olduğu bilinmektedir. Tıp uzmanları tarafından bilinen en kesin bilgi ise aşılar ile otizm arasında bir bağ olmadığıdır. Yapılan araştırmalara göre günümüzde otizm olan çocuk sayısı geçmiş yıllara göre artış göstermiştir.
Nedenleri düşünülüp genetik faktörlere bakıldığı zaman, birkaç farklı genin otizmde aktif rol oynadığı görülmüştür. Bazı vakalarda otizm, frajil X sendromu diye adlandırılan genetik bir bozuklukla ilişkilendirilebilir.
Başka genler ise beyin hücrelerinin kendi aralarındaki iletişimi etkileyebilir, beyin gelişimini veya semptomların şiddetini belirleyebilirler. Genetik mutasyonlarda bazı değişimlerin kalıtsal olduğu görülürken bazılarının ise kendiliğinden ortaya çıktığı fark edilmiştir.
Çevresel faktörler konusunda ise günümüz dünyasında enfeksiyonlar, hamilelik döneminde alınan ilaçlar, görülen komplikasyonlar veya hava kirliliği gibi durumların otizmi tetikleyip tetiklemediği araştırılmaktadır.
Otizmin Belirtileri Nelerdir?
Bebeklik dönemlerinde kimi çocuklar seslenildikleri anda isimlerine yanıt vermeme, göz temasında bulunmama ya da ebeveynlerine karşı ilgisiz kalma gibi otizmin ilk belirtilerimi gösterebilirler.
Bazı vakalarda ise çocuklar ilk birkaç ayında veya ilk yılında normal gelişim gösterirken aniden kendi içine çekilebilir, agresif davranıp dil becerilerini kaybedebilirler. Bu belirtiler genel olarak 2 yaşına kadar görülür.
Belirti olarak otizmli çocuklar öğrenmede zorluk çekebilir veya olması gerekenden daha düşük zekaya sahip olabilirler. Bazılarında ise tam tersi olarak yüksek zeka tespit edilebilir. Hızlı öğrenme yetisine sahip bu çocuklar bildiklerini ve öğrendiklerini hayatın içerisinde uygulama zorluğu çekip iletişim kurmada ve sosyal durumlara uyum sağlama konusunda zorluk çekebilirler.
Otizmli her çocuk bir diğerinden farklı ve benzersizdir. Düşük işlevden yüksek işleve kadar benzersiz bir davranışa sahip olurlar ve farklı şiddet eğilim seviyeleri gösterebilirler.
Davranış Biçimleri
Otizmli bir çocuğun ya da yetişkinin davranışlarında;
Kendi çevresinde dönme,
El çırpma, öne sallanma gibi kendini tekrarlayan hareketler,
Vücuduna vurma yada kendini ısırma şeklinde kendine zarar verebilecek hareketler,
Koordinasyon sorunları,
Ses, ışık veya temasa karşı çok hassas olmasına rağmen tepkisiz kalma,
Belirli yiyecekleri reddetme veya sadece belirli yemekleri yeme görülebilir.
Otizm Tanısı Nasıl Konur?
Bebekler normal süreçlerinde gelişim gösterirken otizmli çocukların belirtileri genel olarak 2 yaşından önce saptanır.
Otizm tanısı koyabilecek kişiler; çocuk ve ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı ile çocuk nörologlarıdır.
Tanının konulması için bir otizm testi bulunmamaktadır.
Otizm Tedavi Yöntemleri
Bilinen bir otizm tedavi yöntem yoktur, fakat gündelik hayatı iyi organize etmek, erken tanı ve erken müdahale en faydalı yöntemlerdir.
Çocukların davranış, beceri ve dil gelişimine yardımcı olunmalıdır. Geç kalınsa bile her yaşta müdahale çocuğa fayda sağlayabilir. Sorunlar tümüyle aşılmasa da hayatlarını daha iyi hale getirmek mümkün olabilir.